Podatek od towarów i usług, szerzej znany jako podatek VAT, obrósł już w legendy. Nie od dziś się słyszy, że przedsiębiorcom spędza sen z powiek, a niektórzy kombinują tak, jak tylko to możliwe, by go uniknąć. Jego długa, wyboista historia zaczęła się we Francji w roku 1954, zaś w Polsce wprowadzono go wkrótce po upadku komunizmu, w 1993 roku. Jak funkcjonuje podatek VAT, jakie jest jego przeznaczenie i z jakimi skutkami się wiąże?
Czym jest i jak działa podatek VAT?
Podatek VAT stanowi swego rodzaju płatność, jaką podmioty transakcji sprzedaży i kupna muszą uiścić na rzecz państwa. Stanowi dodatek do wartości netto towaru, co przedkłada się z kolei na cenę brutto. Błędnie twierdzi się, że podatek VAT jest ubytkiem dla portfela wyłącznie przedsiębiorców. Zgodnie z mechanizmami gospodarki, zdecydowana większość producentów i sprzedawców oferuje ceny produktów z dołączoną już wysokością podatku. W istocie można powiedzieć, że płatnikiem jest konsument, natomiast przedsiębiorca tylko pośrednikiem w transakcji nabywcy z państwem.
Wysokość podatku za towar lub usługę zależy od wysokości ich wartości netto. Jest on niedostrzegany przez zwyczajnych, mniej zorientowanych w ekonomii nabywców, którzy przekonani są, że cena brutto produktu jest tą ceną, jaką muszą uiścić bezpośrednio sprzedawcy. Jakkolwiek w tym momencie faktycznie aktywna rola konsumenta kończy się, procedury związane z opłatą za wykonane na jego rzecz usługi lub za sprzedaną rzecz dalej trwają. Przechodzą one jednak w zakres relacji podmiotu gospodarczego z państwem.
Ustawa o podatku VAT w swoim artykule 5. jasno określa, jakie czynności, zarówno oferty dóbr, co usług, podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca zalicza do nich:
- odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
- eksport towarów,
- import towarów na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzenie na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
W wyliczaniu wysokości należności podatkowej stosowane jest kilka rodzajów stawek uzależnionych od typu towaru czy usługi. Podstawową jest stawka 23% obowiązująca na terenie całej Polski. Co więcej, podatek od towarów i usług dzieli się na dwie podstawowe części w wymiarze ustalania kwoty opodatkowanej. Wyróżnia się należny podatek VAT, czyli suma, która musi ulec wpłacie do urzędu skarbowego. Tymczasem naliczony podatek VAT stanowi wartość, o jaką nabywca ma możliwość obniżyć podatek należny w deklaracji VAT.
Złożenie deklaracji VAT
Zakres podmiotów zobligowanych do odprowadzania podatku VAT określa artykuł 15. ustawy. Zaliczane są do niego przede wszystkim osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Wśród zobowiązanych do opłacania VAT-u znajdują się również osoby fizyczne wykonujące samodzielną działalność gospodarczą. Przy czym wpisaniu do ewidencji działalności gospodarczej ulegają wszystkie czynności sprzedaży i kupna bez względu na jej cel lub rezultat.
Osoby objęte ustawą muszą w odpowiednim czasie złożyć deklarację VAT 7. Składana jest ona przez przedsiębiorców do 25. dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, dla którego podatek jest ustalany. istnieje również procedura rozliczania kwartalnego, z którą wiąże się złożenie deklaracji VAT 7K. Powinno się ją złożyć do 25. dnia miesiąca poprzedzającego każdy kwartał roku, tj. 25 kwietnia, 25 lipca, 25 października i 25 stycznia. W sytuacji, kiedy termin złożenia VAT 7 przypada w sobotę, niedzielę lub inny dzień ustawowo wolny od pracy, ulega on przesunięciu na najbliższy dzień roboczy.
