Internet jest pełen zdjęć, filmów, które zostały wykonane podczas wakacji, imprezy, konferencji czy spotkań towarzyskich. Na takich relacjach z danych wydarzeń może znaleźć się wizerunek przypadkowych osób, niewyrażających zgody na publikację takich materiałów. Czasami ktoś z premedytacją użyje zdjęcia bez zgody danej osoby. Co zrobić w przypadku wykorzystania naszego wizerunku bez zgody?
Czym jest wizerunek?
W polskim prawie nie ma określonej definicji wizerunku. Jednak mimo tego wizerunek jest powszechnie uznawany jako konkretne wyobrażenie o danym człowieku. Jest to obraz, sytuacja, przez który osoba została zapamiętana. Zalicza się do tego wygląd, ubiór, sposób mówienia, postrzeganie przez osoby trzecie jak np. miano eksperta w jednej dziedzinie lub inne charakterystyczne cechy.
Wizerunek a polskie prawo
Wizerunek jest chroniony na mocy prawa cywilnego. W ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest wymieniony wizerunek jako jedno z dóbr osobistych człowieka, które podlegają ścisłej ochronie przez prawo cywilne mimo ochrony znajdującej się w innych przepisach. Brak w prawie definicji wizerunku mimo jego ścisłej ochrony. Z orzecznictwa wynika, iż wizerunkiem nie jest tylko wygląd danej osoby, ale także jej cechy charakterystyczne, dzięki którym może zostać zidentyfikowana. Do tego zalicza się między innymi charakterystyczny sposób zachowania, gestykulacja czy ubiór.
Zgoda na rozpowszechnienie wizerunku
Informacje na temat publikacji wizerunku są zawarte w art. 81 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgoda na rozpowszechnienie wizerunku danej osoby musi być jasno określona i łatwa do udowodnienia. Nie może być zgodą domniemaną. Podpisana zgoda powinna mieć określony zakres wykorzystania naszego wizerunku. Jeśli nasze zdjęcie ma zostać użyte jako okładka gazety, a dodatkowo zostanie wykorzystane przy promocji sklepu z kosmetykami — jest to nielegalne. W przypadku wyrażenia chęci do sfotografowania zgoda taka nie jest równoznaczna ze zgodą na publikację zdjęcia. Dla swojego bezpieczeństwa najlepiej będzie zgodę sporządzić na piśmie. Taki dokument jest dowodem i pozwala w razie potrzeby dochodzić roszczeń.
Czy można wycofać zgodę na rozpowszechnianie wizerunku?
Zgodę na rozpowszechnianie naszego wizerunku możemy wycofać. Taki dokument należy sporządzić w formie pisemnej. W razie potrzeby zawsze możemy się powołać na to oświadczenie. Prawo do wizerunku należy do praw osobistych, dlatego zawsze zależy od danej osoby i nie podlega sprzedaży.
Wycofanie zgody na rozpowszechnianie wizerunku może być problematyczne gdy dana osoba bierze udział w kampanii reklamowej lub innym przedsięwzięciu, w wyniku którego osoba rozpowszechniająca poniosła koszty. W takim przypadku warto zawrzeć w umowie klauzulę, w której jest mowa o tym, iż osoba zgadzająca się na rozpowszechnianie wizerunku nie może cofnąć zgody, pod rygorem kary umownej, pokrywającej koszty.
Co zrobić w przypadku bezprawnego wykorzystania naszego wizerunku?
Jeśli zauważymy materiały, na których znajdujemy się i są one rozpowszechnione bez naszej zgody — jedną opcją jest żądanie usunięcia zdjęcia czy filmu. W takim przypadku mamy pełne prawo do domagania się usunięcia materiału z naszym wizerunkiem, najczęstszym przykładem jest tutaj upublicznianie w internecie.
W przypadku rozpowszechnienia naszego wizerunku w gazecie, możemy żądać usunięcia jego skutków, ponieważ wydrukowanych gazet nie jesteśmy w stanie cofnąć. Dodatkowo wszystkie zdjęcia powinny zniknąć ze strony internetowej. Ponadto możemy ubiegać się o zadośćuczynienie w formie pisemnych przeprosin lub kwoty wyznaczonej przez sąd. Wtedy najlepiej zasięgnąć pomocy prawnika z obszaru praw autorskich (https://smadwokaci.pl/obszary-praktyki/prawo-autorskie/).
Jeśli rozpowszechniony wizerunek doprowadził do utraty przez nas źródła dochodu, możemy wystąpić o odszkodowanie, a postępowanie może być prowadzone na gruncie ustawy o ochronie danych osobowych. W sytuacji, gdy dane materiały z naszym wizerunkiem doprowadziły do szkody niemajątkowej jak poczucie wstydu czy cierpienie mamy prawo do ubiegania się o zadośćuczynienie.
